Strona domowa Tengwar Formal
Po zetknięciu się z „Władcą Pierścieni” zainteresowałem się przedstawionym w nim pismem elfickim: Tengwarem. Przyjrzałem się kilku ówcześnie dostępnym komputerowym fontom tengwarowym i zdecydowałem sie zrobić własny. W założeniu miało to być odwzorowanie typowego elfickiego pisma odręcznego, znanego jako „Formal Bookhand”, stąd nazwa.
Obecna wersja to 1.2c. W tym wydaniu poprawiłem kilka drobnych błędów, dodałem pliki konfiguracyjne dla systemu składu Ω, oraz poprawiłem teksty starej licencji, które zawieruszyły się w kilku miejscach. Od wersji 1.2b, wydanej w lutym 2006, fonty Tengwar Formal są udostępniane za darmo na zasadach Otwartej Licencji dla Fontów SIL. Szczegóły dostępne są pod adresem: http://scripts.sil.org/OFL.
Mapowanie znaków na klawisze jest zgodne z wymyślonym przez Daniela Smitha, nie powinno więc być problemów z używaniem go. Jeśli jednak jest to twoja pierwsza styczność z fontami tengwarowymi, koniecznie przeczytaj przewodnik! Ten standard jest stosowany przez wszystkie znane mi programy do transkrypcji na tengwar. Jedyne popełnione odstępstwo od pierwowzoru polega na zastąpieniu na klawiszu „<” staszrej wersji hwesty przez wariant esse.
Niestety, mapowanie Dana Smitha zostało wymyślone pod Windows z zamierzchłych czasach, w związku z czym wymiana np. w sieci tekstów między użytkownikami różnych systemów operacyjnych zawsze stwarzała problemy. Mogę jedynie zalecać użycie Unicode, co i tak jest ostatnio w większości przypadków domyślne. Prowadzone są prace nad usunięciem tych niedogodności (p. sekcja Unikod), ale na rezultaty przyjdzie jeszcze poczekać.
Do pobrania:
Tengwar Formal jest dostępny w kilku formatach. Niestety, chociaż moje oprogramowanie pozwala na eksport fontów dla maca, to z braku sprzętu nigdy nie sprawdzałem poprawności tych plików. Przed ściągnięciem fontów warto przeczytać w instrukcji obsługi systemu, jak je zainstalować.
-
PC truetype — 67,7 KB
Podstawowa wersja dla Windows i Linuksa. Powinna również działać pod mac OS X. Archiwum zawiera też pliki OMF i CFG dla systemu składu Ω. -
PC opentype cff — 65,0 KB
Fonty postscriptowe w nowoczesnym formacie Open Type. Pod Win2000/XP/Vistą wygląda dużo wyraźniej w małych stopniach pisma, niż wersja truetype; pod MacOS X pewnie też. Nie wszystkie aplikacje oferują pełną obsługę fontów tego typu, więc wprowadzenie pewnych tehtar może wymagać skorzystania z systemowej tablicy znaków. Pod Windows starszym niż 2000 do obsługi fontów tego typu fontów wymagany jest program Adobe Type Manager lub równoważny. Archiwum zawiera też pliki OMF i CFG dla systemu składu Ω. -
PC type 1 — 91,2 KB
Fonty postscriptowe starego typu. Komplet zawiera pliki AFM, PFM oraz dodatkowo potrzebne Tεχ-owi pliki ENC i TFM. Pod Windows starszym niż 2000 do obsługi fontów tego typu wymagany jest Adobe Type Manager lub równoważny. Przygotowane dla strony kodowej MS Latin. -
SVG Font — 65,0 KB
Eksperymentalne fonty w formacie SVG, dla stron i grafik internetowych. -
TengwarFormal.pdf — 41,3 KB
Dokument PDF opisujący mapowanie znaków Tengwar Formal i Tengwar Formal A. Ten sam dokument jest dołączony do plików z fontami, tutaj dostępny osobno dla wygody.
Mapowanie Dana Smitha powstało pod Windows, więc użytkownicy starszych wersji systemu MacOS zawsze byli w gorszej sytuacji – wiele rozszerzonych tehtar i znaków specjalnych jest niedostępnych lub ma inne kody niż podawane w instrukcjach. Można temu częściowo zaradzić, odpowiednio preparując fonty dla kodowania MacRoman tak, aby poszczególnym bajtom odpowiadały takie same znaki, jak w Windows. Należy jednak pamiętać, że znaczenie unikodowe będzie różne! Dlatego poniższe fonty, nawet jeśli działają, nie nadają się do przygotowania tekstów przeznaczonych np. do wymiany w sieci.
-
Mac truetype — 70,1 KB
Dla użytkowników MacOS 9.x i starszych. Pliki w formacie ttf.bin. W aplikacjach nie-unikodowych niektóre znaki mogą być niedostępne. Archiwum zawiera też pliki OMF i CFG dla systemu składu Ω. -
mac type 1 — 94,9 KB
Dla tych, którzy wolą fonty postscriptowe. Komplet zawiera pliki AFM, PFM oraz ENC i TFM. Dodatkowo dołączony jest font bitmapowy bmap.bin 10px, który jest niezbędny do poprawnej instalacji. Pod MacOS starszym niż 9.x do obsługi fontów tego typu wymagany jest Adobe Type Manager lub równoważny.
Być może kiedyś będę miał czas na wyprodukowanie fontów w jeszcze innych formatach, ale to raczej mało prawdopodobne. Jeśli przypadkiem samodzielnie dokonasz konwersji na potrzebny Tobie format, daj mi znać, abym mógł go tu umieścić.
Unikod:
Jakiś czas temu powstał pomysł uznania tengwaru jako pełnoprawnego pisma i włączenia go do Unikodu. Można się zastanawiać, czy tak poważne potraktowanie fikcji literackiej ma sens? Tengwar może okazać się użyteczny, ponieważ komputery słabo sobie z nim radzą, z uwagi na mnogość i sposób użycia znaków diakrytycznych – tehtar. Daje to okazję do dopracowania technologii inteligentnych fontów, potrzebnej innym, rzeczywiście używanym pismom, m.in. hinduskiemu czy tybetańskiemu. W efekcie mogą powstać fonty tengwarowe o wiele wygodniejsze w użyciu, niż obecne.
Zanim proponenci pomysłu dojdą do zgody w sprawie konkretów, a konsorcjum Unicode oceni i zaakceptuje propozycję, musi minąć trochę czasu. Nie przeszkadza to tworzyć eksperymentalnych fontów, takich, jak udostępniane przez Free Tengwar Font Project. Pozwala to sprawdzić pomysł w praktyce i dopracować go:
- Tengwar Formal Unicode – konwersja za aprobatą autora EN
- Free Tengwar Font Project – strona domowa EN
Linki:
Poniżej jeszcze kilka linków do innych stron poświęconych nie tylko tengwarowi. Raz na jakiś czas dodaję nowe w odpowiedzi na pytania zadawane mi pocztą elektroniczną. Jest to kopalnia wiadomości, naprawdę polecam:
- forum tolkienowskie Elendili — tu pytać o tłumaczenia!
- tengwar.art.pl: fonty
- tengwar.art.pl: programy
- transkrypcja na tengwar online
- lista fontów Dana Smitha EN
- Amanye Tenceli EN
- Writing with Elvish fonts: tutorial EN
- Tengwar in reality: tatuaże itd.. EN
- Quenya Lapseparma: twoje imię po elficku EN
- Ardalambion: wszystko o językach Tolkiena - lektura obowiązkowa! EN
Można się ze mną skontaktować przez e-mail.
Copyright © Michał „miszka“ Nowakowski, Gdańsk, Polska 2010. Wszelkie prawa zastrzeżone.